Günümüzde otomobillerde start-stop özelliği iyice yaygınlaşmıştır. Bu makalede, start-stop sisteminin ne olduğu ve nasıl çalıştığı hakkında bilgi verilecektir.
Eski Sistemde Marş Dinamosu Nasıl Çalışır?
Marş dinamosunun diğer bir ismi, marş motorudur. Bu motor, aracın çalışmasını sağlayan sistemdir. Marşa basıldığı zaman marş motoru, dönme kuvveti olan ‘volan dişlisi’ ile krank miline bu gücü aktarır ve böylece motor ilk hareketini almış olarak çalışmaya başlar.
Marş dinamosu ismi verilen parça, seyrek kullanım amaçlı üretilmiş olduğu için yatak kısımlarında burçlar bulunmakta olan; uzun süreli çalışmalara karşı dayanıksız yani kısa ömürlü bir motor çeşididir. Uzun süreli marşa basma durumlarında, enerji tüketiminin de artması sebebiyle marş dinamosu akünün zayıflamasına veya bitmesine sebep olur.
Start-Stop Sistemi Marş Dinamosunu Yer Mi?
Start-Stop sisteminin temelini oluşturan bu konudur. Start-Stop sisteminde; çok kısa süre ile aracın motorunun durdurulup çalışmasını sağlayacak sistemin çalışması vardır. Yani tıkanmış olan trafikte veya ışıklardaki bekleme süresinde araç motoru stop konumuna geçer, ışığın yeşil olması veya trafiğin açılması ile de start konumuna geçer.
Bu duruma eski sistemler açısından bakıldığında, marş dinamosunun çok kısa sürede bozulması beklenilebilir. Yani marş dinamosunun üretim amacı, kısa süreli kullanımlar olması sebebiyle; start-stop sisteminde oluşacak olan devamlı ve sık kullanımlar marş dinamosuna zarar verebilir ve bu şekliyle de marş dinamosunun kömürüne ya da tamamen kendisine zarar verecek duruma gelmesi beklenmektedir. Gerçektende Start-Stop sistemi bu şekilde mi çalışmaktadır? Elbette hayır. Çünkü Start-Stop sisteminin bulunduğu araçlarda kullanılmakta olan marş sistemleri, eski tip marş dinamosundan çok farklıdır.
Start-Stop sisteminde bulunan marş sistemine; tek alternatör yerine hem şarj edilmeyi sağlayan hem de tek seferlik çalıştırmaya yetecek seviyede enerji depolayabilen yeni nesil olarak kabul edilen alternatör-dinamo sistemi bulunmaktadır. Oysa eski tiplerde tek alternatör bulunmaktadır.
Aracınızda Start-Stop sistemini devreye soktuğunuzu varsaydığımızda, aracınızı kırmızı ışıkta durdurduğunuzda Start-Stop sistemindeki, alternatör dinamo sistemi araç çalışır konumda iken ışıktaki Start-Stop işlemini gerçekleştirebilecek düzeyde, yani tek seferlik elektrik enerjisini depolayabilecek kapasiteye sahiptir. Siz debriyaja bastığınız zaman aracınızın tekrar çalışmasını sağlayacak harekette bulunduğunuzda depolanmış olan bu enerji kullanılarak marş dinamosu çalıştırılır. Sistem bu şekilde çalışarak her seferinde, sonraki Start-Stop için ihtiyaç duyduğu enerjiyi depolar.
Start-Stop sistemindeki marş motoru, eski marş motorlarında olduğu gibi kısa süreli kullanımlar için üretilmemiştir. Yeni nesil marş motorları, sürekli kullanıma uygun olacak şekilde tasarlanmışlardır ve yatak kısımlarında rulman bulunmaktadır. Konuyu özetlemek istersek; Start-Stop sistemi bulunan araçlarda, kısa süreçte marş dinamosu ile alakalı sıkıntılar olmayacaktır.
Start-Stop Sistemi Nedir?
Start-Stop sisteminin çalışma şekli hakkında bilgi aktarımı yukarıda yapılmıştır. Peki bu sistem ne işe yaramaktadır? Çok kısa olarak anlatmak gerekirse bu sistem ile; trafikte seyir halinde iken gereksiz olarak tanımlanan bekleme sürelerinde araç motorunun boşuna çalışmasını engelleyerek uzun vadede kullanıcılarına tasarruf sağlamak amaçlı geliştirilmiştir.
Start-Stop Sistemi Hangi Koşullarda Devreye Girebilmektedir?
- Otomobilinizin motor soğutma suyunun sıcaklığı, 60°C nin üzerinde ise; klima veya kaloriferin en üst kademede çalıştırılması haricinde ve düşük seviyede çalışıyorsa,
- Aracınızın elektrik yükü, belirlenmiş olan üst limiti aşmadıysa,
- Akünün şarjı eğer alt limite düşmemişse,
- Öngörülmekte olan bekleme süresince araç hareketsiz olarak duruyorsa,
- Düz vitesli bir araç olup debriyaja basılmıyorsa,
- Otomatik vitesli bir araç olup frene basılı duruluyorsa,
- Buğu ya da ayna çözücü gibi çözücülük ve ısıtma sağlayan sistemler kapalı veya en alt seviyede çalıştırılıyorsa,
- Otomobilin direksiyonu, çeyrek turdan fazla olmayacak şekilde herhangi bir tarafa çevrilmiyorsa,
- Sürücünün emniyet kemeri takılı ise,
- Motorun kaputu kapalıysa,
- Sürücünün kapısı kapalıysa Start-Stop sistemi devreye girmeye hazır demektir.
Yukarıda belirtilmekte olan durumların aksine bir durum varsa sistem devreye girmemektedir. Şayet Start-Stop sistemi devreye girdikten sonra yukarıda sayılmış olan durumlardan herhangi birisinin aksine bir değişiklik yapılırsa; sistem kendiliğinden motoru çalıştıracaktır. Yani bu durumda debriyaja basmanızı veya frenden ayağını kaldırmanızı beklemeyecektir. Ayrıca bu durumlar markadan markaya değişiklik gösterebilmektedir.
Görüldüğü gibi bu sistemde olay, birçok farklı etkene bağlı olarak işlemektedir.
Start-Stop Sistemi 1 Işık Süresince Tasarruf Sağlanmakta Mıdır?
Detaylara girmeksizin bir hesaplama yapılacak olursa; bu hesaplamada hafta içi her gün işinize kendi aracınızla işe gidip geldiğinizi ve haftada 3 gün ailenizle birlikte dışarıya çıktığınızı varsayalım.
İşe gelme ve gitme sürecinde sabahları 5 ışıkta, işten çıkışta da aynı ışıklarda kırmızıya takıldığınızı varsayalım. Yoğun trafiğin olduğu durumlarda, 1 ışıkta birden çok kere beklenildiği durumu es geçerek, hesabı mümkün olduğunca yüzeysel olarak yapalım.
Kırmızı ışık sürelerinin 1 dakika olduğu baz alınarak, ki bazı durumlarda bu süre 100 saniyelere varabiliyor. Hesap yapmak istersek;
1 günde 10 kere kırmızı ışıkta durduk ve toplam olarak 10 dakika bekledik, bu süre 1 haftada 50 dakika oldu (Eğer Cumartesiyi de dahil edersek 60 dakika olur.)
Haftada 3 gün ailemizle birlikte dışarıya çıktığımızı varsaymıştık. Geliş ve gidiş olarak toplamda 10 ışığa takıldık, toplam olarak 30 dakikalık bir zaman oluşur.
Rutin durumların dışına çıkıp, günlük olarak fazladan kullanımları da dikkate aldığımızda günlük 2 dakika (yalnızca hafta içi olarak) daha eklenildiğinde haftalık olarak 10 dakika daha fuzili kayıp oluşmaktadır.
Cumartesi günüde çalışmış olduğunuz kabul edildiğinde tüm bu kayıp zaman, 100 dakikayı bulmaktadır. Yol bilgisayarı olan araçların bir kısmında görülmektedir ki, aracın rolanti halindeki anlık yakıt sarfiyatı saatte 0.6’lık bir değere denk gelmektedir.
Hesabımızda kaybedilen vakti haftalık olarak 100 dakika olarak hesaplamıştık, 1 ayda bu zaman 400 dakikaya ulaşmaktadır.
Yani yalnızca 1 ayda, Start-Stop sistemini kullanarak yaklaşık 4 litre yakıt tasarrufu sağlarsınız. Bu hesap şehir içinde veya daha uzun kilometre yapan kişiler için hesaplandığı zaman daha yüksek rakamlara ulaşılmaktadır. Aracını çok sık kullanan bir kişi iseniz bu 4 litrelik tasarruf 5 litreye ulaşabilmektedir. Yıllık olarak 1 depo veya 60 lire yakıt tasarrufu sağlayabilirsiniz.
OTOMATİK & MANUEL VİTES DİREKSİYON DERSİ ANKARA 