ESP Nedir?
Son otomobil teknolojilerinde standart donanım olarak kullanılan ESP, otomobillerin güvenle seyir etmesi açısından araçlarda olması gereken bir sistemdir. ESP sistemi bir program olarak görülebilir. Elektronik Stabilite Programı’nın kısaltması ESP’dir. Bu programın asıl amacı, otomobilinizin kötü yol şartlarından olumsuz yönde etkilenmemesini sağlamaktır.
ESP’de asıl olan akıllı olarak nitelendirilen araç sensörlerinin veya algılayıcılarının bir bütün olarak işlemesidir. Gaz pedalının durumundan direksiyonun hareketlenmesine kadar sensörler ile birlikte görev yerine getirilmektedir. Bu program, farklı yol durumlarında ve pedalların konumlanmasına göre devreye girmektedir. Böylece otomobilinizin istenmeyen pozisyonlarda kalmasına engel olunmaktadır.
Durumu örneklendirmek gerekirse; sert bir viraja girildiğinde uygulanan sert direksiyon hareketleriyle normal şartlar altında aracınızın sizin kontrolünüzden çıkması normaldir. Ancak bu sistemin devreye girmesiyle birlikte; aracınızla kaza yapmanızın ve kontrolünüzden çıkmasının önüne geçilmektedir.
Şayet aracınız gitmesi gerektiği yönde dahi gitse ESP sistemi ile saniyede 25 kere sensörlerden hız ve konum bilgilendirmesi almaktadır. Otomobilinizle seyir halindeyken, direksiyonun ani manevralarla çevrilmesi, otomobilin devrine de bağlı olarak virajı güvenli bir şekilde alamamanıza sebep olabilir. ESP sisteminin devreye girmesiyle birlikte; otomobilinizin kontrolü sizde kalmakta ve aracın güvenle dönüş yapabilmesi sağlanmaktadır.
ESP Nasıl Çalışır?
ESP, motorun işletim sistemine müdahale ederek; her bir tekerleğe farklı basınç gönderilmesini sağlar. Yani tekerleklere uygulanan basınçlar, 4 tekerlek için uygun olacak şekilde ayarlanır. Böylece farklı tekerlekler için farklı fren şiddeti sağlanır. Bu şekilde otomobilinizle virajlara sert veya hızlı bile girseniz; virajlarda savrulmalara ve doğrultu kaybetmelere maruz kalmazsınız ve güvenli bir şekilde yolunuza devam edersiniz. Düz yolda seyrederken karşılaşılması muhtemel olan engeller veya hayvanlar sebebi ile ani direksiyon hareketleri yapsanız da otomobiliz aynı şeritte ve güvenle seyir etmeye devam eder.
Virajlarda Aracın Önden Kopması Durumu
Önden kopma olarak tabir edilen durumlarda; otomobilin ön tarafı kayma eğilimine girer. Eğer aracınızda ESP sistemi varsa; durumu algılayarak otomatik olarak devreye girer ve iç arka taraftaki tekerleklere fren uygular. Böylece otomobiliniz istediğiniz yönde dönebilmeye devam eder. Bu esnada otomobilinizin motor gücünü de azaltması muhtemeldir.
Virajlarda Aracın Arkadan Kopması Durumu
Arkadan kopma olarak tabir edilen durumda ise; otomobilinizin arka kısmı kayma eğilimine girer. Bu durum bir balığın kuyruğunu sallamasına benzetilebilir. ESP sisteminin devreye girmesiyle birlikte, dış ön taraftaki tekerleklere fren uygulanır ve otomobilinizin savrulması engellenmiş olunur.
ESP Sisteminin Parçaları
Kontrol Ünitesine Sahip Olan Hidrolik Ünite
ESP sistemindeki hidrolik ünite, kontrol ünitesinden gelmekte olan komutlara göre otomobilin tekerleklerindeki basıncı düzenlemektedir. Daha açık ifadeyle; selenoid valflar yardımıyla tekerleklerdeki basıncı ayarlamaktadır. Hidrolik ünite, tekerlek silindirleri ve ana silindir arasındaki hidrolik bağlantıyı oluşturmaktadır.
ESP’deki Hidrolik ünite, otomobilin motor kısmına konumlandırılmıştır. Bu ünite, kontrol ünitesinde yer almakta olan tüm elektriksel ve elektronik görevleri yerine getirme aşamasında bunlara ek olarak sistemin tüm fonksiyonlarını da idare etmektedir.
Tekerlek Hız Sensörü
ESP sisteminin kontrol ünitesi, tekerleklerin hızlarını hesaplamak için tekerlekler için tasarlanmış olan hız sensörlerinden alınan sinyalleri kullanmaktadır. Bu sensörlerde aktif ve pasif tekerlek hızı olmak üzere 2 temel bulunmaktadır. Her iki hız ölçümünde de temas olmaksızın manyetik alan ile tekerlek hızı ölçülmektedir. Günümüz koşullarında kullanılmakta olan aktif sensörlerde; hem lastiklerin dönüş yönü hem de tekerleklerin hızı kontrol edilmektedir.
Direksiyon Açı Sensörü
Bu sensörün görevi, direksiyonun açısını ölçerek, direksiyonun konumunu tespit etmektir. Direksiyonun tespit edilen açısı ile otomobilin hızı ve istenilen tekerlek basıncı ya da gaz pedalının pozisyonu ve sürücü olan kişinin sürüş eğilimi hesaplanabilmektedir.
Yanal İvme Sensörü ve Rotadan Sapma Oranı
Rotadan sapma sensörü, kendisinin dikey ekseni etrafında gerçekleşmekte olan tüm hareketleri kayıt etmektedir. Bu sensör, yanal ivme sensörü ile eş zamanlı olarak çalışmaktadır. Böylece otomobilin mevcut durumu hakkında gerçeğe en yakın tahmini yapmakta ve sürücüsünün bu konudaki eğilimiyle kıyaslanabilmektedir.
Hidrolik Kontrol Ünitesi ve ECU Verisi ile Haberleşme
Verilerin işlenmesi kanalıyla, ESP kontrol ünitesi ve motor kontrol ünitesi yani kısa ismi ile ECU haberleşmektedir. Bu sayede, sürücü normal araç kullanım koşullarında aşırı seviyede bir ivmelenme hareketinde bulunursa motor torkunu azaltıcı etkide bulunmaktadır. Bunun gibi motor sürtünme torku tarafınca tetiklenmiş olan tahrik ile lastiklerin aşırı kayma durumunun da önüne geçilmiş olacaktır.
Otomotiv sektöründe son yıllarda gelişmekte olan güvenlik programları ve elektronik-mekanik sistemler ile bilhassa küçük sınıfta olan otomobillerin daha güvenli seyir imkanları sağlanmaktadır. Birçok otomobil markasında, bu bahsedilen donanımlar ya da programlar standart olarak sunulmaktayken; bazı modellerde ve markalarda ise opsiyonlu olarak sunulmaktadır.
Sürücüler, otomobillerinde güvenliği ön plana almak istiyorlarsa; otomobiller için ABS kadar gerekli olan ESP sistemini de bulundurmalıdırlar. Şayet alınmış olunan otomobilde, ESP opsiyonel durumda ise gereken önem verilerek satın alınması gereken bir sistemdir.
Günümüzden yaklaşık 10 yıl kadar önce Alman Otomotiv firması olan Bosch Otomotiv tarafınca, Elektronik Stabilite Programı geliştirilmiştir. Bu program, son yıllarda neredeyse tüm otomotiv firmalarınca ticari olsun olmasın tüm araçlarda bulundurulmaktadır. Bu sistemi daha çok geliştirmiş olan bazı otomotiv devleri ise; ESP Plus ve ESP Premium olarak programlar üretmişlerdir.
Bu programlar; başlarda sadece hafif ticari araçlarda kullanılırken zamanla tüm araçlara geliştirilerek yayılmıştır. Bu programın otomobillere konumlandırılmasının asıl amacı, güvenliktir. Yolcuların ve sürücülerin güvenlikleri ön planda olmak üzere güvenlik sistemleri geliştirilmeye devam etmektedir.
Elektronik Stabilite Programı, otomobillerdeki çekiş kontrol sistemlerinin olmazsa olmazlarındandır. Bu programlar ABS gibi sistemlerle birlikte görevlerini yerine getirmektedir. Hareket halinde olan araçların savrulmaması ve kaymaması için sensörler yardımıyla tekerleklerin durumu anlık olarak kontrol edilmektedir.
Otomobilde bulunan dört tekerleğin herhangi birisindeki devir artışı veya azalışı; o tekerleğin devrini aksi yönde dengelemektedir. Böylece otomobilde bulunan dört tekerlekte dengeli olarak dönüşlerini devam ettirir ve otomobil yola daha iyi tutunur. ESP Sistemi, çok hassas olarak çalışan bir elektronik sistemdir. Bu sistemin geliştirilmiş versiyonu ise ESP Premium’dur.
ESP Premium’un ESP’den temel farkı; sistemde yer alan fren pompasının tasarımıdır. Tasarıma ek olarak pompanın içinde bulunmakta olan 6 tane piston ile düşük frenleme sistemi geniş aralıklara yayılmaktadır. Böylece frenleme konusunda eski sitemlere kıyasla otomobildeki sarsılma ve titreşimde %90 oranında azalmaktadır.
OTOMATİK & MANUEL VİTES DİREKSİYON DERSİ ANKARA 